Patty blogt

Deze kerk wordt momenteel hersteld en geconserveerd als gevolg van aardbevingsschade. Daardoor kreeg ik de mogelijkheid enkele prachtige muur- en gewelfschilderingen en decoraties van dichtbij te kunnen bekijken op de steigers. Zoals onze kennisbank op de website vermeldt, is deze vijftiende-eeuwse bakstenen kruiskerk een van de mooiste voorbeelden van laat-gotische kerkbouwen in Groningen. Uit de afmetingen van het gebouw alleen al kun je afleiden dat Middelstum een belangrijke plaats moet zijn geweest in de tijd dat de kerk werd gebouwd. Ook de schilderingen die aan het begin van de zestiende eeuw werden aangebracht, getuigen van de betekenis van de kerk. Ze presenteren niet alleen bijvoorbeeld Het Laatste Oordeel, de Zondeval en de Pinksterviering, maar laten ook een weelde aan flora en fauna motieven zien.

Behalve de Bijbelse voorstellingen, herbergen ze meerdere geschiedslagen. Deze kwamen tijdens verschillende restauraties in 1879 en 1917 aan het licht toen kalklagen werden verwijderd. Bij die laatste restauratie ging men nogal grondig te werk, waardoor het lastig werd de verschillende taferelen schildertechnisch met elkaar te vergelijken, zoals de Ploegschilder Johan Dijkstra in 1941 opmerkte bij het ontdekken van weer nieuwe schilderingen. Dit leert ons veel over restauratieopvattingen, maar ook over de receptiegeschiedenis van deze gebouwen. De dichterlijke vrijheid uit 1917 zou vandaag de dag nooit meer in historische schilderingen worden aangebracht. De restauratoren Aafje Bouwhuis en Nanon Journée die nu bezig zijn, stellen zich bescheiden op; alles moet reversibel zijn. Maar ongetwijfeld zal ook hun werk leiden tot nieuwe inzichten, al was het alleen al omdat de technieken van restaureren voortdurend in ontwikkeling zijn. Zij voegen kortom weer een historische laag aan deze kerk toe. En dit alles bij elkaar is wat onze kerken zo bijzonder maakt.

Patty Wageman
Directeur Stichting Oude Groninger Kerken