Op zoek naar sporen van de kerkscheuring

‘Niet ontvankelijk voor het geloof’, had De Cocks voorganger het volk genoemd, het dedain in die zin had hem geraakt. “De Afscheiding was vooral een klassenstrijd tussen de elite, die de macht had, en het volk, waarop enorm werd neergekeken”, zegt De Jong. “Omdat De Cock wél de taal van de gewone mensen sprak, won hij snel aan populariteit. En de elite kon dat natuurlijk niet hebben – die was er alles aan gelegen om het volk klein te houden.” De Cock werd gezien als opruier, zegt hij, een haatprediker die ophitste tegen de gevestigde orde.

Marcel de Jong is zelf atheïst, vertelt hij. Maar de vrouw van zijn vader, die De Cock heette, had een schilderijtje aan de muur hangen, van een jongetje. Dat was haar opa, vertelde ze desgevraagd, en het was geschilderd door de kleinzoon van de beroemde dominee. De Jong ging zich inlezen over die voorganger. “Ik werd gegrepen door de klassenstrijd. En hoe het mogelijk was dat er zo veel politiegeweld aan te pas kwam.”